Marjinal Fayda Marjinal fayda, ilave olarak tüketilen birim malın veya hizmetin toplam faydasına katkısı olarak tanımlanır. Fayda, bir mal ya da hizmetin insan ihtiyaçlarını karşılayabilme özelliğine verilen addır. Tüketici, bir malı tükettiği zaman bu mal üzerinden fayda sağlar. Yani, malı satın alan tüketici faydayı satın almış olacaktır. Var olan kıtlık ile kıyaslanarak fayda, bu malın değerini belirleyecektir. Bu malın tüketilmesi sonucu ortaya çıkan doyum ise toplam faydayı ortaya koyar. Eğer bu malın tüketimi bir birim artırılırsa, ek doyum düzeyi artarak marjinal fayda ortaya çıkar. "Marjinal" terimi matematiksel olarak "son birim" anlamına gelir. Marjinal fayda, toplam fayda değişimi ile tüketilen miktar değişiminin bölümü ile ortaya çıkar. Marjinal fayda negatif eğimlidir. Tüketilecek olan miktar arttıkça marjinal fayda da azalma gösterir, yani negatif değer alır. Bu duruma "azalan marjinal fayda yasası" denir. Toplam fayda maksimum değer aldığında, marjinal fayda ise sıfır olur. Marjinal Faydanın İşleyişi Nasıl Gerçekleşir? Tüketici, bir mal düzeyinden yapacağı tüketimi sürekli olarak artırma eğiliminde olursa, kazanacağı toplam fayda, tüketilen mal miktarı ile birlikte sürekli artmaya başlar. Tüketici, sağladığı tatmini en yüksek noktaya getirdiğinde, toplam fayda eğrisi en yüksek seviyeye ulaşmış olur ve bu seviyeden sonra azalmaya başlar. Marjinal fayda ise başlangıç noktasından itibaren giderek azalma eğilimi gösterir. Tatmin noktasına ulaştığında ise sıfır olur. Bu noktadan sonra ise negatif bir değer almaya başlar. Marjinal fayda, bir malın tüketilen veya kullanılan her ek birim malın, önceki tüm birimlerin sağlamış olduğu toplam faydada meydana getirdiği değişiklik olarak tanımlanır. Yani, bir malın son biriminin tüketilmesi ile elde edilen tatmini ifade eder. İnsanlar, bir maldan başlangıçta bir birim daha fazla tükettiklerinde, her ilave birimin sağlamış olduğu faydanın giderek azalması, bir süre sonra sıfır olması ve bazen de negatif değer alması normal bir durum olarak kabul edilir. Ancak bu duruma istisna olan durumlar da vardır. Bazen başlangıç zamanında tüketilen ilave birimler, bazı mallar için daha fazla tüketilince daha fazla fayda yaratabilir. Örneğin, üç tekerleği olan bir arabanın sahibi, dördüncü tekerleğe sahip olduğunda, bu tekerleğin faydası üçüncü tekerlekten daha fazla olur. İhtiyaçlar giderildikçe şiddetini kaybeder; bu nedenle, diğer malların tüketim miktarı sabitken bir malın tüketim miktarı artırıldığında, her ilave birimin sağladığı fayda giderek azalır.
Sonuç olarak, marjinal fayda kavramı, ekonomide tüketici davranışlarını ve mal/hizmetlerin değerini anlamak için kritik bir öneme sahiptir. Azalan marjinal fayda yasası, tüketicilerin kararlarını ve piyasa dengelerini etkileyen temel bir ilkedir. |